Jakby odpowiedzią na pogląd, że naród, że charakter narodowy jest samorzutnym rezultatem nie zorganizowanej działalności ,,społeczeństwa”, były słowa Piłsudskiego: „Społeczeństwo wyrazu swojego zajęcia się czymkolwiek nie ma. I dlatego każdy może mówić o społeczeństwie, co chce. (1930) To samo w istocie dziesięć lat wcześniej mówił Władysław Leopold Jaworski, odpowiadając na konstytucyjną zasadę suwerenności narodu: „Zdanie pierwsze (art. 2 konstytucji marcowej) nie ma prawniczego znaczenia, a jest tylko stwierdzeniem pewnego politycznego stanowiska. Z prawniczego punktu widzenia naród jest fikcją per- sonifikacyjną, która miałaby znaczenie (prawnicze), gdyby naród miał jeden organ obejmujący całość władzy.” I Jaworski, i Piłsudski wychodzą z założenia, że czynnikiem twórczym może być tylko czynnik „zorganizowany”, a nie „społeczeństwo”; ani „naród” nie są czynnikiem zorganizowanym.
Author Archive
NARÓD MOŻE DZIAŁAĆ
Naród może działać tylko przez państwo, przez władze swego państwa. Państwo jest jedyną postacią, w której naród przestaje być bezkształtną masą, a staje się tworem zorganizowanym i zdolnym do działania. Jeśli sięgniemy do tego epizodu historii narodu, który najsilniej urzekł Józefa Piłsudskiego, do powstania styczniowego, widzimy, że urzekł go tym, iż naród przybrał kształt państwa, że powstał polski rząd. Tym symbolem, który świadczył dla niego o sile powstania, była — jakże często do tego wracał „pieczątka rządu narodowego”, zmuszająca Polaków do posłuszeństwa. Nie inaczej ujmował problem roli metod działania rewolucyjnej partii w okresie rewolucji. Widział jej siłę kierującą w „przywódcach, organizacji i wreszcie w tym specjalnym nastroju militarnym, jaki dać może tylko odpowiednie przygotowanie” (r. 1906), a więc w aparacie władzy.